क्षार _kṣāra

क्षार a. [क्षर्-ज्वला बा˚ ण]

1 Corrosive, caustic, acid, pungent, saline.

-2 Flowing, oozing.

-रः 1 Juice, essence.

-2 Treacle, molasses.

-3 Any corrosive or acid substances; क्षते क्षारमिवासह्यं जातं तस्यैव दर्शनम् U.4.7; क्षारं क्षते प्रक्षिपन् Mk.5.18; (क्षारं क्षते क्षिप् &c. has become proverbial, and means 'to aggravate the pain which is already unbearable', 'to make bad, worse', 'to add in- sult to injury').

-4 Glass.

-5 Salt; caustic alkali; Y.3.36.

-6 Ashes.

-7 A rogue, cheat.

-रम् 1 Black salt.

-2 Water.

-3 See क्षारः (3); आः क्षते क्षारमेतन्मे क्षिप्तं केनेत्यभाषत Ks.93.14.

-Comp. -अच्छम् sea-salt.

-अञ्जनम् an alkaline unguent.

-अम्बु n. an alkaline fluid.

-अष्ट- कम् N. of a collection of eight articles [Mar. पळस (Butea frondose), निवडुंग (Cactus Indicus), सर्जी (Salt- petre), चिंच (Tamarind), आघाडा (Achryanthes Aspa- ra), रुई, तिलनाल, जव (Nitrate of Potash).

-उदः, -उदकः -उदधिः, -समुद्रः, -सिन्धुः the salt ocean.

-कर्दमः 1 a pool of saline mud.

-2 N. of a hell; Bhāg.5.26.7.

-क्षत a. damaged by saltpetre; Mk.3.14.

-तैलम् oil cooked with alkaline ingredients.

-त्रयम् -त्रितयम् natron, salt-petre and borax.

-दशकम् N.of a collec- tion of ten plants (Mar. शेवगा, मुळा, पळस, चिंच, चुका, आलें, निंब, आघाडा, ऊंस< कदली).

-नदी a river of alkaline water in hell.

-पञ्चकम् N. of a collection of five articles (Mar. जव, पुष्कर, सर्जी, पळस and तिलनाल).

-भूमिः f.,

-मृत्तिका saline soil; किमाश्चर्यं क्षारभूमौ प्राणदा यमदूतिका Udb.

-मेलकः an alkaline substance.

-रसः a saline flavour.

-श्रेष्ठम् alkaline earth.

-षट्कम् N. of a collection of six plants (Mar. गुळवेल, कुडा, आघाडा, कळलावी, पुष्करमूल, तिलनाल).